Hò Thuốc Cá Của Người Dân Minh Hóa – Di Sản Văn Hóa Phi Vật Thể Quốc Gia
Minh Hóa là huyện miền núi nằm phía tây bắc tỉnh Quảng Bình. Là nơi sinh sống của đông đảo dân tộc như Kinh, Bru Vân Kiều, Chứt… Phía tây giáp nước bạn Lào với 89km đường biên giới, phía Bắc giáp với huyện Tuyên Hóa, phía Nam, Đông Nam giáp huyện Bố Trạch.
Hò Thuốc Cá Của Người Dân Minh Hóa là những lời ca của điệu hò trong quá trình người dân đi thuốc cá. Đây là một điệu hò vô cùng đặc sắc, thể hiện rõ nét cuộc sống sinh hoạt, lao động cũng như tâm tình của người con Minh Hóa. Nét văn hóa này đã tồn tại từ rất lâu đời ở miền đất sơn cước Quảng Bình.
“Ai lên Minh Hóa quê mình/Điệu hò thuốc cá, thắm tình nước non/
Đôi ta đi thuốc vực ròn/Tếnh (đến) khi cá chết chém tòn (đòn) mà sương/
Đôi ta đi thuốc giác (nước) vung /Tếnh (đến) khi cá chết vốc (kêu) làng tếnh (đến) xia (chia)…”.
Hò Thuốc Cá Của Người Dân Minh Hóa liên quan mật thiết đến cuộc sống lao động, sản xuất và là nét rất riêng của người Minh Hóa. Từ thời xa xưa cuộc sống của người dân nơi đây chủ yếu dựa vào làm nương rẫy, săn bắt, lấy mật ong rừng và thuốc cá. Những dịp thuốc cá như là ngày hội, họ thường đi theo tập thể đông vui náo nhiệt.
Để chuẩn bị thì người dân Minh Hóa thường sẽ phải lên rừng đào rễ cây Tèng, sau đó mang về ủ chín. Đến ngày thuốc cá mọi người cùng nhau ra khe suối tìm những chỗ nước sâu có nhiều cá tụ tập, thường là đầu nguồn khe suối. Tiếp đến sẽ lấy đá để xếp thành vòng tròn tạo hình cái cối rồi tiến hành chày giã thuốc (rễ cây Tèng). Nước từ rễ cây Tèng chày ra hòa vào dòng suối sẽ làm cho cá bị say và nổi lên mặt nước và có thể dễ dàng bắt cá.
Bên cạnh việc dùng rễ cây Tèng thì rễ cây hôi hôi và lá cây cơn cơn cũng khá hiệu quả. Những loài rễ này chỉ có tác dụng làm cá bị say với lượng độc tố nhỏ nên sẽ không ảnh hưởng đến hệ sinh thái. Và khi ăn các loài cá đánh bắt được cũng không ảnh hưởng gì đến sức khỏe.
Trong quá trình giã thuốc họ đã cất lên những tiếng hò, điệu hò đối đáp làm cho nhịp giã đều đặn, tạo không khí vui tươi, quên di mệt nhọc. Và cứ như thế Hò Thuốc Cá Của Người Dân Minh Hóa tồn tại và phát triển cho đến ngày nay.
Điệu hò thuốc cá cũng được người dân Minh Hóa sử dụng trong các dịp lễ hội, cưới hỏi, đâm bồi… Trở thành nét văn hóa không thể thiếu đối với người dân nơi đây.
Hò Thuốc Cá Của Người Dân Minh Hóa là một di sản văn hóa phi vật thể đặc sắc, góp phần làm phong phú thêm cho các nét phong tục tập quán của người dân địa phương. Làm cho các sản phẩm du lịch Quảng Bình ngày trở nên phong phú, đa dạng.