Chùa Thiên Mụ – Ngôi Chùa Cổ Hơn 500 năm Tuổi Tại Huế
Chùa Thiên Mụ tọa lạc trên đồi Hà Khê tả ngạn sông Hương thơ mộng. Chùa nằm cách trung tâm thành phố Huế 5km về phía tây. Đây là địa điểm du lịch tâm linh khá nổi tiếng ở Huế với công trình kiến trúc độc đáo, cổ kính. Như tháp Phước Duyên, điện Đại Hùng, điện Địa Tạng, điện Quan Âm… cùng bia đá, chuông đồng. Chùa Thiên Mụ là nơi có nhiều cổ vật quý giá không chỉ về mặt lịch sử mà còn cả về nghệ thuật. Những bức tượng Hộ pháp, tượng Thập Vương, tượng Phật Di Lặc, tượng Tam Thế Phật… hay những hoành phi, câu đối ở đây đều ghi dấu những thời kỳ lịch sử vàng son của chùa Thiên Mụ.

Lịch Sử hình thành chùa Thiên Mụ
Theo như Ô châu cận lục của Dương Văn An vào năm 1553 thì tại đây đã từng tồn tại một ngôi chùa của người Chăm. Mãi cho đến thời chúa Nguyễn Hoàng mới được khởi lập lại năm Tân Sửu (1601).
Chuyện kể rằng khi Nguyễn Hoàng vào làm Trấn thủ xứ Thuận Hóa, ông đã đích thân đi xem xét địa thế ở đây nhằm chuẩn bị cho mưu đồ mở mang cơ nghiệp, xây dựng giang sơn cho dòng họ Nguyễn sau này. Trong một lần rong ruổi vó ngựa dọc bờ sông Hương ngược lên phía đầu nguồn, ông bắt gặp một ngọn đồi nhỏ nhô lên bên dòng nước trong xanh uốn khúc, thế đất như hình một con rồng đang quay đầu nhìn lại. Hỏi ra mới biết, ngọn đồi này có tên là đồi Hà Khê. Người dân địa phương cho biết, nơi đây ban đêm thường có một bà lão mặc áo đỏ quần lục xuất hiện trên đồi, nói với mọi người “Rồi đây sẽ có một vị chân chúa đến lập chùa để tụ linh khí, làm bền long mạch, cho nước Nam hùng mạnh“. Vì thế, nơi đây còn được gọi là Thiên Mụ Sơn (núi Thiên Mụ). Tư tưởng lớn của chúa Nguyễn Hoàng dường như cùng bắt nhịp được với ý nguyện của dân chúng. Ông cho dựng một ngôi chùa trên đồi, ngoảnh mặt ra sông Hương, đặt tên là “Thiên Mụ Tự“ (chùa Thiên Mụ).

Quá trình tồn tại, phát triển chùa Thiên Mụ
Theo đà phát triển và hưng thịnh của Phật giáo xứ Đàng Trong Dưới thời chúa Quốc -Nguyễn Phúc Chu (1691-1725). Chùa được xây dựng lại quy mô hơn.
Năm 1710, chúa cho đúc một chiếc chuông lớn,nặng tới trên hai tấn, gọi là Đại Hồng Chung, có khắc một bài minh trên đó. Đến năm 1714, chúa lại cho đại trùng tu chùa với hàng chục công trình kiến trúc hết sức quy mô. Như điện Thiên Vương, điện Đại Hùng, nhà Thuyết Pháp, lầu Tàng Kinh, phòng Tăng, nhà Thiền… mà nhiều công trình trong số đó ngày nay không còn nữa. Chúa Quốc còn đích thân viết bài văn,khắc vào bia lớn (cao 2m60,rộng 1m2) nói về việc xây dựng các công trình kiến trúc ở đây,việc cho người sang Trung Quốc mua hơn 1000 bộ kinh Phật đưa về đặt tại lầu Tàng Kinh, ca tụng triết lý của đạo Phật, ghi rõ sự tích Hòa thượng Thạch Liêm – người có công lớn trong việc giúp chúa Nguyễn chấn hưng Phật giáo ở Đàng Trong. Bia được đặt trên lưng một con rùa đá rất lớn, trang trí đơn sơ nhưng tuyệt đẹp.

Với cảnh đẹp tự nhiên và quy mô được mở rộng ngay từ thời đó, chùa Thiên Mụ đã trở thành ngôi chùa đẹp nhất xứ Đàng Trong. Trải qua bao biến cố lịch sử, chùa Thiên Mụ đã từng được dùng làm đàn Tế Đất dưới triều Tây Sơn (khoảng năm 1788), rồi được trùng tu tái thiết nhiều lần dưới triều các vua nhà Nguyễn.
Năm 1844, nhân dịp mừng lễ “bát thọ” của bà Thuận Thiên Cao Hoàng hậu (vợ vua Gia Long, bà nội của vua Thiệu Trị), vua Thiệu Trị kiến trúc lại ngôi chùa một cách quy mô hơn: xây thêm một ngôi tháp bát giác gọi là Từ Nhân (sau đổi là Phước Duyên), đình Hương Nguyện và dựng 2 tấm bia ghi lại việc dựng tháp, đình và các bài thơ văn của nhà vua.
Trận bão lịch sử năm 1904 đã tàn phá ngôi chùa khá nặng nề với các công trình kiến trúc độc đáo. Năm 1907, vua Thành Thái cho xây dựng lại, nhưng chùa không còn được to lớn như trước nữa.
Các công trình kiến trúc độc đáo của chùa
Trong khuôn viên của chùa là cả một vườn hoa cỏ được chăm sóc vun trồng hàng ngày. Ở đó, hòn non bộ của vị tổ nghề hát tuồng Việt Nam là Đào Tấn được đặt gần chiếc xe ô tô – di vật của cố Hòa thượng Thích Quảng Đức để lại trước khi châm lửa tự thiêu để phản đối chính sách đàn áp Phật giáo của chế độ Ngô Đình Diệm năm 1963.
Cuối khu vườn là khu mộ tháp của cố Hòa thượng Thích Đôn Hậu, vị trụ trì nổi tiếng của chùa Thiên Mụ, người đã cống hiến cả cuộc đời mình cho những hoạt động ích đạo giúp đời.
Tháp Phước Duyên

Là một biểu tượng nổi tiếng gắn liền với chùa Thiên Mụ. Tháp cao 21 m, gồm 7 tầng, được xây dựng ở phía trước chùa vào năm 1844. Mỗi tầng tháp đều có thờ tượng Phật. Bên trong có cầu thang hình xoắn ốc dẫn lên tầng trên cùng, nơi trước đây có thờ tượng Phật bằng vàng. Phía trước tháp là đình Hương Nguyện, trên nóc đặt Pháp luân (bánh xe Phật pháp, biểu tượng Phật giáo.Pháp luân đặt trên đình Hương Nguyện quay khi gió thổi).
Điện Đại Hùng

Là ngôi nhà chính điện trong chùa, kiến trúc kiểu Trùng thiền điệp ốc. Đền được phục chế năm 1959, các cột kèo được xây dựng bằng bê tông bên ngoài là một lớp sơn giả gỗ. Trong điện thờ tượng phật Di Lặc miệng cười bao dung. Ở bức hoành phi trên cao có 4 chữ “Linh Thửu Cao Phong” do chúa Nguyễn Phúc Chu ngự đề năm 1714.
Điện Địa Tang, điện Quan Âm:

Nằm sau lưng điện Đại Hùng, cách một khoảng sân rộng nhiều cây cảnh, hoa quả, phía bên trong chùa. Là nơi thờ Quan Công (từ năm 1907). Theo truyền thuyết kể rằng sau khi chết Quan Công hiển thánh biết việc âm dương, tốt xấu trong tương lai, vì thế mặc dù của chùa là nơi thờ Phật nhưng trong điện thờ Quan Công người ta thường thờ cả một bộ thẻ xăm và các sư ở chùa làm luôn việc đoán xăm cho người đến cầu xăm.
Đại Hồng Chung

Chuông chùa Thiên Mụ là một trong những quả chuông chùa lâu đời và có giá trị nhiều mặt ở cố đô Huế, là công trình tiêu biểu về giá trị mỹ thuật trang trí cũng như hội tụ các nét đặc trưng của nghệ thuật đúc đồng tinh xảo, đồng thời cũng đánh dấu sự phát triển của Phật giáo Đàng Trong vào giai đoạn cuối thế kỷ XVII – đầu thế kỷ XVIII. Đại Hồng Chung chùa Thiên Mụ được công nhận là Bảo vật Quốc gia Việt Nam năm 2013.
Chùa Thiên Mụ là điểm đến thu hút đông đảo khách du lịch trong nước và quốc tế. Đến đây để chiêm ngưỡng các công trình kiến trúc độc đáo và cảm nhận sự yên bình, nhẹ nhàng hiếm thấy. Không cảnh tĩnh lặng mang lại cho du khách sự thư thái xóa hết sự xô bồ của cuộc sống.
Các chương trình tour du lịch Huế, tour du lịch miền trung hấp dẫn có thể bạn sẽ thích:
Có thể bạn sẽ thích:
- Cung An Định – Kiến Trúc Độc Đáo Của Một Thời Vàng Son.
- Lăng Khải Định – Công Trình Kiến Trúc Độc Đáo.
- Tìm Hiểu Lịch Sử, Kiến Trúc Lăng Minh Mạng.
- Vịnh Lăng Cô Huế – Vịnh Biển Đẹp Của Thế Giới